Przedmowa

Suma zbawiennej wiedzy [The Sum of Saving Knowledge] jest jednym z dzieł XVII wiecznej, angielskiej, purytańskiej teologii, która znalazła swój ostateczny wyraz w dokumentach wyznaniowych przygotowanych przez zgromadzenie westminsterskie, a które to dokumenty stanowią o tożsamości wyznaniowej prezbiterianizmu. Pozycja ta jednak nie jest dziełem przygotowanym bezpośrednio przez zgromadzenie odpowiedzialne za Westminsterskie wyznanie wiary i Katechizmy, lecz jest streszczeniem ich doktryny w formie krótkiego wykładu, przygotowanym przez szkockiego teologa, delegata do Zgromadzenia westminsterskiego, Davida Dicksona, oraz Jamesa Durhama. Książka pomimo tego, iż nigdy nie uzyskała rangi dokumentu wyznaniowego, była drukowana wraz z Westminsterskim wyznaniem wiary i katechizmami. Dzieło charakteryzuje się typowo purytańskim sposobem wykładu teologii, pełnym precyzji w języku oraz przywiązania do nienagannego porządku w treści. Stanowi ono doskonałe podsumowanie oraz wykład konfesyjnej doktryny Ewangelicko-Prezbiteriańskiej. W ramach bloga Parafii KEP Chrystusa Zbawiciela, opublikowany zostanie kompletny fragment dzieła w pierwszym przekładzie na język polski, w podziale na dwa artykuły. Ten krótki wykład może posłużyć jako doskonałe wprowadzenie do teologii prezbiteriańskiej dla osób które wcześniej z tradycją tą nie miały styczności, lecz także i wyznawcy wiary reformowanej z pewnością tekst ten docenią i odnajdą w nim świetną inspirację do katechizacji i ewangelizacji siebie, oraz innych.

                                                SUMA ZBAWIENNEJ WIEDZY

PODSUMOWANIA WYKŁADU ZBAWIENNEJ WIEDZY można się podjąć ujmując całość w następujące filary:

 1. Nędzny stan, w którym wszyscy ludzie znajdują się z natury, z powodu złamania przymierza uczynków.

 2. Wybawienie zapewnione wybranym w Chrystusie poprzez przymierze łaski.

 3. Środki wyznaczone do zapewnienia im uczestnictwa w owym przymierzu.

 4. Błogosławieństwa, które skutecznie są wybranym przekazywane poprzez te środki.

Które to filary wyjaśnione zostaną w następujący sposób:

FILAR 1 Nędzny stan naszej natury, spowodowany złamaniem przymierza uczynków.

Zniszczyłeś się sam, Izraelu – Oz 13:9

I Wszechmocny i odwieczny Bóg (Ojciec, Syn i Duch Święty, trzy odrębne osoby w jednym i tym samym niepodzielnym Bóstwie, równe we wszelkiej doskonałości) przed zaistnieniem w czasie czegokolwiek, dla własnej chwały najmądrzej zarządził cokolwiek ma się wydarzyć w czasie: i tak też w najmądrzejszy i najświętszy sposób wykonuje wszystkie swoje zrządzenia, nie uczestnicząc jednocześnie w grzechu któregokolwiek ze stworzeń.

II Tenże Bóg, w sześć dni stworzył wszystkie rzeczy z niczego, bardzo dobre wedle swego rodzaju: w szczególności, uczynił wszystkich aniołów świętymi; stworzył także naszych pierwszych rodziców, Adama i Ewę, którzy to są korzeniem całej ludzkości, jednocześnie prawych i w pełni zdolnych do zachowania prawa Bożego które zostało wypisane w ich sercach. Tego też prawa byli naturalnie zobowiązani pod groźbą śmierci w wypadku nieposłuszeństwa przestrzegać; jednakże Bóg nie był zobowiązany ich posłuszeństwa wynagradzać, ponieważ byli oni mu je naturalnie, bezwarunkowo winni. Postanowił On jednak [uniżyć się] i zawrzeć z nimi oraz z ich potomstwem przymierze, czy mówiąc też inaczej umowę, w którym sam zobowiązał się obdarować ich życiem wiecznym, pod warunkiem dotrzymania doskonałego osobistego posłuszeństwa; jednocześnie podtrzymując groźbę śmierci w przypadku niedotrzymania powyższego warunku. To wszystko właśnie nazywamy przymierzem uczynków.

III Jak się później jednak okazało, zarówno ludzie jak i aniołowie podlegali zmienności swojej woli (naturalna niezmienność przynależy jedynie samemu Bogu), w wyniku czego wielu aniołów przez swój grzech odpadło od swego pierwotnego stanu i stało się diabłami. Nasi pierwsi rodzice, skuszeni przez Szatana, jednego z tychże diabłów, przemawiającego przez węża, złamali przymierze uczynków spożywając zakazany przez Boga owoc, wypowiadając Mu posłuszeństwo. W ten sposób oni sami, ale także ich potomstwo, będące w lędźwiach ojców, jako gałęzie od swego korzenia, objęte tym samym przymierzem co jego rodzice zostało skazane na wieczną śmierć, a także utraciło wszelką zdolność i pragnienie do podobania się Bogu. Tak też każdy człowiek będący z nasienia Adama z samej natury, od poczęcia, jest wrogiem Boga oraz wszelkiego duchowego dobra, będąc inklinowanym jedynie ku ustawicznemu złu. To właśnie nieposłuszeństwo nazywamy naszym grzechem pierworodnym, który to jest gorzkim źródłem wszystkich naszych aktualnych przewinień w myślach, mowie i uczynkach.

FILAR 2 Wybawienie zapewnione wybranym w Chrystusie poprzez przymierze łaski

Zniszczyłeś się sam, Izraelu, ale we mnie jest twoja pomoc – Oz 13:9

I Rodzaj ludzki sam doprowadził się do tak nędznego stanu, przez który to stan ani nie jest zdolny, ani nawet nie chce zwrócić się do Boga o pomoc, lecz raczej pozostaje pogrążony w kłamstwie, niewrażliwy wobec swojego grzechu, aż w końcu przepadnie on na wieki. Bóg pomimo tego wszystkiego, dla uwielbienia chwały swojej łaski, objawił w swoim Słowie drogę ku ratunkowi dla grzeszników, to znaczy poprzez wiarę w Jezusa Chrystusa, odwiecznego Syna Bożego. To wszystko na mocy i zgodnie z treścią tak zwanego przymierza odkupienia, które zostało uzgodnione w samym Bogu, pomiędzy Trzema Osobami Trójcy, jeszcze przed stworzeniem świata.

II To co nazywane jest przymierzem odkupienia wyjaśniamy w sposób następujący: Bóg dokonał dobrowolnego wyboru pewnej części zgubionej ludzkości przeznaczając ich do zbawienia. Dla uwielbienia bogactwa Jego łaski, przed założeniem świata złożył wybranych w ręce Syna Bożego - wyznaczonego Odkupiciela, tak więc pod warunkiem iż Ten uniży się tak dalece że przyjmie ludzką naturę z duszą i ciałem, zjednoczoną w jednej osobie z Jego Boską naturą, poddając się pod Prawo jako ich poręczyciel, aby wypełnić wszelką sprawiedliwość w ich miejsce poprzez okazanie Bogu pełnego posłuszeństwa w ich imieniu i to nawet aż do przeklętej przez Boga śmierci krzyżowej, w ten sposób wykupi tychże wybranych od grzechu i śmierci, nabywając zaś dla nich sprawiedliwość i życie wieczne wraz ze wszystkimi łaskami do tegoż prowadzającymi, i będącymi w pełni wystarczającymi i skutecznymi na mocy samego Jego postanowienia, a zastosowanymi w odpowiednim czasie wobec każdego z nich. Takie warunki Syn Boży (którym jest Pan nasz Jezus Chrystus) przyjął zanim świat miał swój początek, a w pełni czasu przyszedł na świat narodzony z Dziewicy Marii, poddał się całkowicie pod Prawo Mojżeszowe i w sposób doskonały zapłacił okup na krzyżu. Na mocy tej właśnie umowy, zawartej przed założeniem świata, trwa on nieustannie w dziele rzeczywistego stosowania tak nabytych korzyści wybranym na przestrzeni wszystkich wieków aż od upadku Adama1, i w ten właśnie sposób zawiera On z nimi przymierze darmowej łaski i pojednania, przez wiarę jedynie w Niego samego; przez które to przymierze łaski daje On każdemu wierzącemu prawo oraz możliwość udziału w Nim samym oraz wszystkich Jego błogosławieństwach.

III W celu wypełnienia tego przymierza odkupienia i uczynienia wybranych uczestnikami wszystkich Jego dobrodziejstw poprzez przymierze łaski, Chrystus Jezus został wyniesiony na potrójny urząd Proroka, Kapłana i Króla:

Proroka, aby przekazał swojemu ludowi całość zbawiennej prawdy i przekonał ich do jej przyjęcia i zachowania.

Kapłana, aby mógł ofiarować samego siebie raz na zawsze za nich wszystkich, i aby mógł nieustannie wstawiać się za nimi przed obliczem Ojca, aby Ten mógł przyjąć zarówno ich osoby jako takie, jak i też ofiarowywaną przez nich służbę;

Króla, aby podporządkował ich sobie, opiekując się i panując nad nimi poprzez wyznaczone przez Niego ustanowienia, i aby bronić ich przed ich wrogami.

Tłumaczenie: Piotr Taborski

Wszystkie cytaty biblijne pochodzą z: Pismo Święte. Stary i Nowy Testament, pilnie i wiernie przetłumaczone w 1632 roku  z języka greckiego i hebrajskiego na język polski, z uwspółcześnioną gramatyką i uaktualnionym słownictwem, Toruń 2017 (Uwspółcześniona Biblia Gdańska)