W tej serii trzech artykułów, dr Peter Gurry wyjaśnia bieżące postępy w dziedzinie krytyki tekstu Nowego Testamentu (zobacz część 1. oraz 2.).
Dotychczas rozważaliśmy, co pastor powinien wiedzieć o ostatnich postępach w dziedzinie krytyki tekstu, dyscyplinie, która na celu ma odtworzenie pierwotnych słów autorów nowotestamentalnych. W poprzednich wpisach przedstawiłem nowe wydania krytyczne greckiego Nowego Testamentu oraz nową metodę używaną przez krytyków tekstu. W tym wpisie powiem kilka słów o dostępnych nowych zasobach. Wiele z nich jest wynikiem nieocenionych działań różnorakich organizacji oraz możliwości połączeń i udostępniania treści, które daje nam Internet. Spośród wielu, przedstawię trzy z nich.
1. Zdjęcia
Pierwszym z zasobów są obrazy cyfrowe. W poprzedniej dekadzie znacznie wzrosła liczba dostępnych zdjęć rękopisów, często-gęsto dostępnych bezpłatnie online. Centrum Badań nad Manuskryptami Nowego Testamentu (The Center for the Study of New Testament Manuscripts, dalej jako CSNTM, dop. tłum.) jest jedną z większych organizacji trudniących się digitalizacją rękopisów. Ich działalność obejmuje rękopisy przechowywane w obrębie całej kuli ziemskiej. Gdy jest to możliwe, umieszczają wykonane zdjęcia bezpłatnie na stronie csntm.org. Niezwykle użyteczną jest funkcja wyszukiwania. Pozwala ona wyszukać słowa kluczowe, czy całe wersety oraz posortować rezultaty przez pryzmat cech manuskryptów.
Efezjan 1,1 w P46; zdjęcie dostępne przez CSNTM
Gdy wygłaszamy kazania na podstawie którejś z ewangelii, dlaczego by nie przedstawić zborowi Papirusu 45 (P45), jednej z najstarszych kopii czterech ewangelii i Dziejów Apostolskich? Lub głosząc z listu do Efezjan, dlaczego by nie pokazać, że w Papirusie 46 (P46), jednej z najwcześniejszych kopii listów Pawłowych, brakującej frazy „w Efezie” (wciąż jednak list jest w nim zatytułowany „Do Efezjan”). A może warto pokazać cudowną oprawę graficzną rękopisu GA 808, rzadkiej kopii Nowego Testamentu z XIII-XIV wieku?
Równolegle do CSNTM, wiele światowych bibliotek również digitalizuje swoje manuskrypty i umieszcza je online. Bez wychodzenia z domu można obejrzeć Kodeks Watykański (03 – Codex Vaticanus) przechowywany w Watykanie, czy palimpsest Kodeks Efrema (04 – Codex Ephraemi Rescriptus) przechowywany w Bibliothèque nationale de France, Kodeks Bezy (05 – Codex Bezae) przechowywany w British Library, czy zobaczyć sławny Kodeks Synajski (01 – Codex Sinaticus), cały w jednym miejscu, coś fizycznie niemożliwego, gdyż jest on podzielony i przechowywany w czterech różnych instytucjach. A jest to jedynie wierzchołek cyfrowej góry lodowej.
2. Wirtualny pokój manuskryptowy
Mimo iż podziwianie rękopisów jest emocjonującym przeżyciem, namierzenie ich może być mniej porywającym zajęciem (chyba, że wiesz czego szukasz). Właśnie z tego powodu drugim zasobem, który przedstawiam jest wirtualny pokój manuskryptowy Nowego Testamentu (NT.VMR).
Troszkę się chwaląc, NT.VMR był w dużej mierze projektowany, i jest wciąż rozwijany przez jednego z absolwentów Phoenix Seminary, Troy’a Griffits’a. Troy walnie przyczynił się do rozwoju tego niesamowitego zasobu, które stało się nieodzownym elementem akademickiej pracy krytycznej nad tekstem.
Strefa robocza w NT.VMR
NT.VMR posiada oficjalną listę rękopisów Nowego Testamentu, pozwala zobaczyć zdjęcia wielu z nich, sprawdzić transkrypcję tekstu, nadzorowaną przez uczonych, zbadać historię koniektur Nowego Testamentu proponowanych przez uczonych, dyskutować o nich z innymi, oraz daleko więcej. Jest to obfita skarbnica narzędzi, która wciąż się rozwija.
3. Wydania krytyczne bezpłatnie online
W pierwszym wpisie przedstawiłem kilka nowych wydań krytycznych greckiego Nowego Testamentu. Tego właśnie dotyczy ostatnia rzecz, którą pragnę przedstawić. Hipotetycznie, najlepiej by było, gdyby każdy chciał posiadać papierową kopię tych wydań, ponieważ każde z nich posiada wartościowy aparat krytyczny. Lecz jeśli ktoś potrzebuje jedynie dostępu do tekstu do czytania czy studium, to jest on dostępny bezpłatnie online.
STEP Bible umożliwia bezpłatny dostęp do tekstu wydania krytycznego Tyndale House, jak i do innych tłumaczeń i wydań (zasób w języku angielskim)
Tekst wydania krytycznego Tyndale House dostępny jest pod adresami: esv.org/gnt oraz stepbible.org/, wraz z dodatkowym słownictwem i analizą składni. Tekst NA28/UBS5 także jest dostępny pod adresem academic-bible.com/en/online-bibles/novum-testamentum-graece-na-28/read-the-bible-text/, chociaż akurat nie znajdziemy tam narzędzi pomocniczych. Te darmowe, wirtualne wydania mogą być pomocne, gdy jesteśmy z dala od naszych osobistych zasobów, lub gdy potrzebujemy skopiować tekst do naszych badań – diagramowych czy kodowania kolorami itd.
Wnioski
Przechodząc do wniosków, możemy powiedzieć dwie rzeczy o postępach w dziedzinie krytyki tekstu Nowego Testamentu. Pierwszą jest, iż Biblie, które posiadamy – greckie czy polskie – są oparte na solidnym, podwójnym fundamencie dobrej transmisji tekstualnej i badań uczonych nad jej historią. Dzięki temu nie powinniśmy mieć wątpliwości nauczając i głosząc z każdego z tych wydań, pomimo tego, iż wskazują nam one na pewne problematyczne miejsca w tekście. Drugą rzeczą jest to, iż badania nad tekstem Nowego Testamentu oraz nad tym jak był on nam przekazywany posuwają nas w przód na nowy i obiecujący sposób. Nowe wydania krytyczne, nowe metody i nowe zasoby wymienione w tej serii dają nam dostęp do historii Bożego Słowa w taki sposób, że jeszcze pokolenie temu byśmy sobie nie wyobrażali.
Słowami sławnego XIX-wiecznego krytyka tekstu: „Nie możemy być obojętnymi wobec tego, jak Nowy Testament […] został nam przekazany; wobec badań rękopisów, z których nasi ojcowie czerpali Słowa życia; wobec śledzenia poruszającej historii dokumentów, przez które nauczanie apostołów było dostępne, dla ludzi innych języków”. Bądźmy chętni badać cudowną historię Bożej księgi oraz dzielić się jej przesłaniem z Bożym ludem.
Przekład: Iwo Gontarz
Dalsza lektura:
- Blog Evangelical Textual Criticism [Ewangelikalna krytyka tekstu] regularnie omawia rękopisy, warianty tekstualne i metody. Dr Peter Gurry oraz dr John Meade regularnie się na nim udzielają.
- Wciąż najlepszym wprowadzeniem do krytyki tekstu Nowego Testamentu jest The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption, and Restoration [Tekst Nowego Testamentu: Jego przekazywanie, zanieczyszczenie i odnowienie]. Obecnie dostępna jest ona w czwartym wydaniu. Lista z innymi pozycjami wprowadzającymi znajduje się pod tym linkiem.
